De jury van de 22ste Euro-kartoenale Kruishoutem 2019 'De Muur'
Op 25 januari komt de 9-koppige internationale jury samen in het ECC om de cartoons te selecteren voor de tentoonstelling en de catalogus en de prijswinnaars aan te duiden van onze 22ste Euro-kartoenale 'De Muur'.
Luc Descheemaeker (O-Sekoer) - voorzitter
O-Sekoer is het pseudoniem van de Belgische cartoonist Luc Descheemaeker. Hij tekent sinds 1978 en nam voor het eerst deel aan de Euro-kartoenale in 1979. In 1989 won hij de derde prijs. Eén van de vele honderden die hij internationaal op zijn palmares mag schrijven.
Ook als jurylid heeft Luc Descheemaeker héél wat ervaring, waarbij hij o.m. jurylid was in Knokke-Heist, Kruishoutem, Teheran (Iran), Piracicaba (Brazilië) en Sisak (Kroatië).
‘Door het voorzitterschap op te nemen van deze editie van de Euro-kartoenale ‘De Muur’ ben ik alvast 100% zeker om op het podium te staan bij de prijsuitreiking’, geeft hij aan.
Als jurylid zal O-Sekoer op een eigenzinnige manier kiezen, maar met respect voor de groepsbeslissing. Hij gaat vooral op zoek naar cartoons met een combinatie van inhoudelijke originaliteit (20%), grafisch verrassingseffect (30%) én sociaal engagement (50%). ‘Met een thema als ‘De Muur’ vrees ik wel voor een tsunami van Trumpcartoons’, geeft hij nog mee.
Kurt Valkeniers (Klier)
Kurt Valkeniers is reeds 15 jaar cartoonist bij de Belgische krant ‘Het Belang van Limburg’. Hij volgt het Europees Cartoon Centrum al jaren, “vooral voor het lekkere streekbier dat ze er serveren, maar ook omdat hij nog nergens anders zo’n enthousiaste groep mensen met liefde voor cartoons gezien heeft.”
In 2011 was Klier jurylid van het cartoonfestival in Knokke-Heist en in 2017 nam hij het voorzitterschap van de cartoonale in Peer met als thema ‘Bruegel anno 2017’ op zich. Hij kijkt er alvast naar uit om een grote hoeveelheid goede cartoons te kunnen bekijken.
Als jurylid wil hij vooral op zijn buikgevoel voortgaan. Hij hoopt originele en vooral levendige tekeningen te zien, ondanks de dode materie die een muur eigenlijk is. ‘Cartoons die me spontaan doen lachen of me verrassen hebben altijd een streepje voor’, voegt hij er nog aan toe.
Hij verwacht de muur van Trump te zien, maar is ook benieuwd of cartoonisten de muur van Geraardsbergen kennen of de Atlantic Wall boven halen … .
Voor Klier is jureren een serieuze zaak, maar dat neemt niet weg dat je je als jury kan amuseren.
Om zichzelf te beschrijven grijpt Klier graag terug naar een uitspraak van een collega die, toen ‘Creep’ van Radiohead op de radio speelde, riep die spontaan: ‘Hoor Kurt, ze spelen uw lijflied.’
Jean-Marie Matheus (Quirit)
Jean-Marie Matheus, beter gekend onder het pseudoniem Quirit, is reeds 42 jaar een Belgische perscartoonist. Dit jaar is hij ook de huiscartoonist van het Europees Cartoon Center en zo maakt hij deel uit van de internationale jury. Enkele jaren geleden maakte hij ook al deel uit van de jury van de Brueghelcartoonale in Peer.
Voor Quirit is het idee het allerbelangrijkste aan een cartoon. Hij wil dan ook dat hij door de deelnemers verrast wordt door de manier waarop ze het thema benaderen, het mag niet voor de hand liggend zijn. ‘Pas in de tweede plaats komt de grafische uitwerking’, aldus Quirit.
‘Ik wil vooral dingen zien vanuit een totaal andere invalshoek dan datgene wat ik zelf maak’.
Zijn familie omschrijft Quirit als iemand die op een andere planeet leeft. We gaan dus op zoek naar cartoons die onze planeet overtreffen.
Cécile Bertrand
Cécile Bertrand is een Belgische perscartooniste die o.m. tekende voor le Vif/L’express en La Libre Belgique. De auteur van het boek ‘Femme et Humour’, Mira Falardeau, noemde haar ooit de eerste en enige vrouwelijke columniste in de Franstalige wereld’. Dit jaar startte ze haar eigen Cartoon Academie voor jonge perscartoonisten op en verder maakt ze deel uit van ‘Cartooning for Peace.’.
Haar ervaring als jurylid deed ze op in o.m. Portugal (World Press Cartoon) en Turkije. Binnenkort reist ze ook naar Cuba om daar cartoons te beoordelen.
Ze gaat naar de jurybijeenkomst als een onbeschreven blad, zonder vooroordelen, onschuldig en klaar om me te laten verrassen door de creativiteit van de deelnemers.
‘Een goede tekening doet me lachen of glimlachen, verbaast me, doet me wegsmelten, raakt me, … doet me voelen dat het de dubbele boodschap is die er in het leven toe doet, …’, aldus Cécile.
Ronald Vanoystaeyen
Sinds 1986 organiseert Ronald de internationale ‘George van Raemdonckkartoenale’ in Boechout. Daarnaast is hij voorzitter van vzw International Humor in Art (IHA) een vereniging die zich bezig houdt met humor in de kunst.
Hij maakte deel uit van jury’s van internationale cartoonwedstrijden in België, Polen, Duitsland en Canada.
Hij is erg benieuwd naar de inzendingen in Kruishoutem omdat dit een van de betere wedstrijden is waar zich meestal toptalent aanbiedt.
De essentie is voor hem: ‘het idee’, de uitwerking moet natuurlijk ook in orde zijn. Een goede zwart/wit cartoon, een lijntekening is voor hem evenveel waard als de mini-schilderijen van sommigen.
Als jurylid beschrijft hij zichzelf als een rustige kijker naar de wondere wereld van de cartoons. Hij hoopt dat niet alle muren rond Trump gebouwd worden en dat er veel meer te zien zal zijn dan bakstenen. Grenzen of muren tussen mensen en ideeën bv.
Jitet Kustana
De Indonesische cartoonist Jitet Kustana won meer dan 180 internationale cartoonprijzen en kent dus de internationale cartoonwereld op zijn duimpje. Hij maakte o.m. deel uit van jury’s in de VS, Turkije, Iran en Kroatië. Hij vindt het een eer om in de jury van de Euro-kartoenale ‘De Muur’ te zetelen en er de beste cartoons als prijswinnaars uit te halen.
De originaliteit van het idee primeert voor Kustana, het moet echt een nieuw idee zijn om te kunnen winnen. Daarnaast kunnen mooie en nieuwe grafische technieken het beeld ondersteunen en een duidelijke boodschap meegeven. Enkel een combinatie van goede, nieuwe ideeën en een goede techniek kunnen bekroond worden.
‘Het thema ‘De Muur’ is volgens mij héél interessant’, aldus Kustana. ‘Een muur is voor mij een grens, maar geen belemmering voor de vrijheid. Als de muur de vrijheid beperkt is dit om problemen vragen. Vrijheid is een recht voor iedereen, en cartoonisten krijgen deze vrijheid en de uitdaging om na te denken. Of het nu gag cartoons of politieke cartoons zijn, doet er niet toe.
Als jurylid zal ik vooral fair zijn bij het beoordelen van de cartoons, met respect voor de mening van de andere juryleden.’
Marc de Bel
Marc de Bel is misschien wel de vreemde eend in de bijt. Als ereburger van Kruisem (de nieuwe gemeente die naar boeken van hem werd genoemd) is de Bel vooral bekend als auteur van jeugd- en young adult boeken. Maar hij was ook ooit cartoonist en won zelfs in een ver verleden een bescheiden prijs in de Euro-kartoenale Kruishoutem.
Hij maakte al eerder deel uit van de jury in Kruishoutem en vergelijkt die graag met de jury van de plaatselijke Missverkiezing ‘Ei-koningin’. Alle gekheid op een stokje, hij vindt het gewoon leuk om te doen en dat reisje naar Curaçao dat er aan vast hangt is goed meegenomen. 😉
Voor Marc is de perfecte cartoon in de eerste plaats grappig, maar tegelijk doet die ook nadenken en is hij stijlvol getekend of geschilderd.
‘Ik vrees voor iets te veel politieke cartoons, dat is niet echt mijn ding en ik heb de laatste tijd genoeg op de tronie van Trump gekeken, hoewel ik een leuke en originele Trumpe-l’Oeil wel altijd weet te smaken’, laat de Bel ons nog weten.
De Bel is een uiterst kritisch jurylid. Wel goed om te weten dat, hoewel de man al wat jaren op de teller heeft, hij voor altijd jong blijft (hij is als 10-jarige ooit uit een boom gevallen en heeft steeds die leeftijd behouden). U merkt het al, hij is een vleesgeworden karikatuur van zichzelf.
Cristina Sampaio
De Portugese Cristina Sampaio is professioneel cartoonist sinds 1986. Sinds kort maakt ze ook animatiefilms voor TV en illustreert ze af en toe kinderboeken.
Ze was reeds tweemaal jurylid van het cartoonfestival van Aydin Dogan, de Braziliaanse cartoonfestivals van Recife en Piracicaba, het Olive Cartoon Contest in Cyprus en het festival van San Antonio de los Banos in Cuba.
Ze is blij om in deze periode een persoonlijke tentoonstelling in het Europees Cartoon Centrum te hebben en dus tegelijk ook deel te kunnen uitmaken van de jury. ‘Het is steeds een héél interessante ervaring om in een jury te zetten’, aldus Sampaio.
‘Er zijn twee aspecten waaraan een goede cartoon moet beantwoorden volgens haar: ten eerste het idee of concept dat fundamenteel is. Het idee moet origineel zijn en de boodschap op een sterke, humoristische manier uitdragen. Daarnaast is de kwaliteit van de tekening erg belangrijk, waarbij ik de voorkeur geef aan een innovatieve techniek, die het concept nog versterkt en geen belemmering vormt voor de uitwerking van het idee. De cartoon moet je aan het (glim)lachen brengen maar nog veel meer je aan het denken zetten.
‘Het sterke thema ‘De Muur’ moet zeker aanleiding geven tot sterke cartoons die de ernst van de problemen waarmee we in het begin van de 21ste eeuw geconfronteerd worden aankaarten’, aldus Sampaio.
Als jurylid tracht Sampaio een goed evenwicht te vinden tussen haar intuïtie en objectiviteit. Door te vertrouwen op haar eerste impressies en deze daarna pas verder te toetsen aan sterke criteria die samenhangen met haar uitgangspunten: een sterk origineel idee gecombineerd met een goede vernieuwende tekening. ‘Een fantastische tekening zonder een goed concept is leeg en een fantastisch idee kan totaal verloren gaan door een slechte tekening.’, vat ze het samen.
Misschien nog goed om te weten dat Sampaio zichzelf bestempelt als een perfectioniste, en dat heeft voor- en nadelen. Haar vrienden zouden haar dan weer omschrijven als: vrank en vrij, gevoelig, georganiseerd, vrijgevig, compromieloos, rustig, … en met een gezonde portie humor.
Peter Nieuwendijk
De Nederlander Peter Nieuwendijk was de winnaar van de vorige editie van de Euro-kartoenale, met als thema ‘De Ziel’. Hij volgt de Euro-kartoenale Kruishoutem al sinds 1983 toen hij voor de eerste keer aanwezig was op de prijsuitreiking. Hij is waarschijnlijk het meest ervaren jurylid van internationale cartoonfestivals, want hij heeft reeds 95 jury’s van cartoonwedstrijden van over de ganse wereld meegemaakt (waaronder 51 verschillende).
‘Het is een eer om in dit internationaal geroemde festival voor de tweede maal jurylid te mogen zijn. Kruishoutem is een belangrijk centrum voor de cartoon en de cartoonisten en verdient een steeds grotere plaats door zijn wisselende exposities en zijn grote bibliotheek.’ aldus Nieuwendijk.
Voor Peter gebeurt er iets bij een goede cartoon, het is geen zoekplaatje, maar iets waarbij je binnen de 8 seconden de betekenis van snapt. Originaliteit, humor en gelinkt aan het thema zijn de belangrijkste criteria. ‘Wat betreft het thema, hoop ik vooral niet teveel Berlijnse, Chinese, Israëlische of Mexicaanse muren te zien, hoewel als ze origineel en goed zijn, zal ik er zeker ook voor stemmen.’, geeft Nieuwendijk nog mee.
Voor diegenen die Peter Nieuwendijk niet kennen, zijn vrienden omschrijven hem als ‘omvangrijk aanwezig’, maar toch niet dominant. Humoristisch en een creatieve duizendpoot. Voor zijn vrouw Peggy is hij haar ‘rots in de branding’.
